Glasfusing

het versmelten van glas in een glasoven

Glasfusen oftewel glasfusie/glasfusing/glasfusion betekent letterlijk het versmelten van glas. Dit versmelten gebeurt in een glasatelier in een speciale glasoven tussen de 700 en 800 graden. Glas van verschillende kleuren wordt op maat gesneden, gezaagd en/of geslepen en de stukken worden op elkaar gelegd op een ovenplaat. Deze ovenplaat wordt beschermd met een coating of met speciaal fusingpapier om te voorkomen dat het glas aan de ovenplaat gaat vastplakken. De ovenplaat met glas wordt vervolgens in de oven gelegd.

Grote glasoven

Kleine oven

De glasoven

Dit is een speciale glasoven waarbij de verwarmingselementen in het deksel zitten en niet zoals in een keramiekoven aan de zijkant of in de bodem. De warmte komt dus van boven waardoor het glas gelijkmatig verwarmd wordt.
Toch kunnen ook keramiekovens wel gebruikt worden, het resultaat zal alleen wel wat anders zijn. Ikzelf gebruik ik alleen nog een kleine computergestuurde oven die voor het werken met zilver- en metaalklei is bedoeld. Dat werkt prima voor kleine glasobjekten en glassieraden.
Vervolgens wordt het juiste stookprogramma ingesteld op de stookcomputer.

Het stookproces

Dit programma is afhankelijk van het gewenste resultaat, tackfuse of fullfuse (een lichte versmelting tot een volledige versmelting en alles daar tussenin), het soort glas, de dikte en de grootte van het glas. Het hele stookproces kan uit 7 tot meer stappen bestaan. Dat is nodig omdat glas onder een bepaalde temperatuur ( tot ca. 500-550 graden) langzaam moet opwarmen en afkoelen om breuk te voorkomen. Ook moet het glas bij afkoeling op twee bepaalde temperaturen tot "rust" komen (annealen), deze temperaturen moeten een bepaalde tijd vast gehouden worden, deze tijd is ook weer van meerdere factoren afhankelijk.

 

 

Controller voor computergestuurde glasoven.

Sagging: Vaasjes met rand

Vaasje waarvan de rand is afgeslepen

Verdere bewerkingen

Na circa 24 uur kan het werkstuk uit de oven gehaald worden en naar keus verder worden bewerkt. Het versmolten glas kan worden gesneden, gezaagd of geslepen. Ruwe randen van bijvoorbeeld een uitgezaagde en geslepen hanger kunnen daarna in de oven weer glanzend worden door middel van een zgn flahsfuse.
Het werkstuk kan gebogen worden tot bv een schaal in een mal (slumping).
Een ronde plaat glas kan uitzakken door een ring met brede rand op pootjes waardoor een kom of vaas(je) ontstaat (sagging) , de brede rand wordt afgezaagd en de rand gepolijst (of de rand wordt er aan gelaten).

Andere oventechnieken

Stukjes of brokken glas kunnen uitvloeien met behulp van bijvoorbeeld een bloempot met een gat in de bodem waardoor het gesmolten glas op de ovenplaat uitstroomt en een vlakke plaat gaat vormen welke weer verder bewerkt kan worden door bijvoorbeeld zagen. Ook kun je het glas laten uitvloeien in een mal van bv gips en zo wordt het een 3D object. Dit heet casting. Glas kan "gekamd" worden in de oven, hierbij wordt bij een temp. van 900 graden een metalen haak door het zachte glas getrokken waardoor de verschillende kleuren door elkaar heen worden getrokken.

Glas wat is uitgevloeid mbv een bloempot, daarna gezaagd en geslepen

Gereedschappen en machines

Het belangrijkste gereedschap in een glasatelier is natuurlijk de glassnijder. Met de glassnijder wordt een kras gemaakt op het glas. Vervolgens moet het glas gebroken worden. Dat kan met de hand of met behulp van een breektang. Een goede hulp bij het glassnijden is een meet-en geleidesysteem zoals op de foto. Glas kan ook geknipt worden met behulp van een glas-cutter. Om mooie cirkels uit glas te snijden kan een cirkelsnijder gebruikt worden. Een glaszaag is een heel handige machine, net als de slijpmachine.

Glaszaag 

Gereedschappen voor glassnijden

cirkelsnijder voor glas

slijpmachine voor glas

Welk glas wordt gebruikt?

In principe kan elk glas worden gebruikt, de te versmelten stukken moeten wel dezelfde uitzettingscoëffficiënt hebben. Glas zet net als elk materiaal uit als het verwarmd wordt en krimpt als het weer afkoelt. Als het ene stuk glas meer of sneller krimpt dan het andere waaraan het vastgesmolten is zal het werkstuk breken.
Vensterglas en glas voor bijvoorbeeld glas-in-lood of tiffany (art-glas) kan dus ook gebruikt worden als de stukken uit één plaat komen. Wel heeft vensterglas verder als nadeel dat er door het productieproces een heel dun laagje tin op één kant van het glas achterblijft. Dit tinlaagje kan bij verhitting in de oven ervoor zorgen dat het glas "ontglaast", dat wil zeggen dat het glas zijn glans verliest en dof wordt. Ook het art-glas kan snel dof worden, het is een kwestie van uitproberen.

 

Fusible glas

Speciaal fuse-glas is glas dat in alle geleverde kleuren in dezelfde mate uitzet en krimpt (dezelfde uitzettingcoëfficiënt of tewel COE heeft) en ook niet snel dof wordt. Daardoor is fuse-glas ook veel duurder dan gewoon glas of glas dat voor glas-in-lood en tiffany wordt gebruikt. Er zijn verschillende fabrikanten van fusible glas. Het fuse-glas is ook verkrijgbaar als poeder, fritten (kleine korreltjes) en stringers (dunne staven) en murrini's.   Murrini's zijn kleine rondjes glas die zijn afgeknipt van een glasstaaf waarin een patroon is aangebracht. Zo'n glasstaaf kan gemaakt worden met brander, dit wordt flamework of lampwork genoemd. De murrini's kunnen tot bijvoorbeeld een hanger worden verwerkt. Als deze murrini's een bloem-patroontje hebben worden ze ook wel millefiori genoemd. 

Glashanger gefused met murrini's: millefiori

Glashanger gefused met zwart witte murrini's

Glashanger gefused met dichroic glas

Dichroic glas

Tot slot noem ik het zogenaamde dichroic glas, dit is glas met met microscopisch dunne laagjes metaaloxide. Deze laagjes zorgen voor een speciaal kleureffect. De kleuren veranderen wanneer het glas vanuit een andere hoek wordt bekeken. Vergelijkbaar met de vleugel van een libel of de veren van een kolibrie.

Dichroic glas is ontwikkeld door de ruimtevaartindustrie in de jaren zestig van de vorige eeuw. Het wordt gebruikt voor satellietspiegels en interferentiefilters. Later is het ook beschikbaar gekomen voor (glas)kunstenaars. Helaas is dichroic glas heel erg duur, gelukkig zijn er voor sieraden maar kleine stukjes nodig.